Projekty

Programy Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA)

Program SSA składa się z trzech segmentów:

  • Space Weather Environment (SWE) – monitorowanie Słońca, wiatru słonecznego oraz ziemskiej magnetosfery, jonosfery i termosfery
  • Near Earth Objects (NEO) – wykrywanie i śledzenie ruchu orbitalnego obiektów naturalnych, takich jak planetoidy
    i komety, które mogą zderzyć się z Ziemią
  • Space Surveillance and Tracking (SST) – wykrywanie i śledzenie ruchu orbitalnego aktywnych i nieaktywnych satelitów i śmieci kosmicznych w celu zapobiegania ich wzajemnym zderzeniom

Obserwatorium od wielu lat jest ośrodkiem wiodącym w Polsce w zakresie SST i NEO, jednak do realizacji kontraktów ESA współpracuje z doświadczoną firmą z branży informatycznej: ITTI Sp. z o. o.. Wynika to z faktu że ESA tylko w ograniczonym zakresie finansuje prace badawcze i do wykonania bardziej dojrzałych rozwiązań preferuje firmy komercyjne lub konsorcja przemysłowo-naukowe. ITTI ma swoja siedzibę w na terenie Poznańskiego Parku Naukowo-Technologicznego.

Wykaz projektów z segmentów NEO i SST, realizowanych przez Obserwatorium:

  • “NEO&SST Observation Assistant Service (NOAS)”. NOAS dotyczy wykonania serwisu webowego pozwalającego na “zaprogramowanie” dla teleskopu przebiegu całonocnych obserwacji nieba i zapisanie programu w postaci uniwersalnego języka TSM. Ponieważ język TSM przechodzi dopiero proces standardyzacji, zostanie opracowany translator z TSM na język wewnętrzny sterujacy wybranymi teleskopami robotycznymi. Działanie całego systemu zostanie zademonstrowane na teleskopie OGS w obserwatorium ESA na Teneryfie i teleskopie PST2 należącym do Obserwatorium i znajdującym się w Arizonie. Poczatek realizacji projektu przewidziano na luty 2017, a czas jego trwania wynosi 18 miesięcy.
  • “Feasibility Study to Setup a Polish Component to SSA”. Celem projektu jest zebranie informacji na temat istniejącej infrastruktury oraz prac naukowych i badawczo-rozwojowych w Polsce w zakresie programu SSA ESA. W ramach projektu Obserwatorium będzie odpowiedzialne za zebranie informacji w zakresie zarówno Sztucznych Satelitów Ziemi oraz Śmieci Kosmicznych (segment SST), jak i Obiektów Bliskich Ziemi (NEO). Wyniki zostaną opracowane w postaci raportu dla ESA, który będzie wykorzystany przez Polska Agencję Kosmiczną (POLSA) i Ministerstwo Rozwoju do określenia przyszłych działań Polski w zakresie SSA i zaplanowania budżetu dla ich sfinansowania. Prpojekt rozpoczął sie we wrześniu 2016, a jego realizacja potrwa 12 miesięcy.
  • “NEO Data Exchange and Collaboration Service (NEODECS)”. Projekt zakłada użycie mechanizmów znanych z mediów społecznościowych (Facebook, Twitter) do ułatwienia współpracy astronomów przy planowaniu i wykonywaniu obserwacji obiektów bliskich Ziemi (NEOs). Jego częścią będą mechanizmy pozwalające na dzielenie się wolnym czasem na teleskopach oraz planowaniem wspólnych kampanii obserwacyjnych. NEO-DECS będzie również gromadził meta dane na temat NEOs (nie same informacje, lecz adresy stron WWW), częściowo na drodze automatycznego przeszukiwania Internetu. Realizacja projektu rozpoczęła sie w listopadzie 2016 i potrwa 18 miesięcy.
  • “NEO User Support Tools”. Projekt dotyczy stworzenia narzędzi programistycznych służących do planowania i wykonania obserwacji planetoid bliskich Ziemi. Zostaną one zintegrowane z serwisem ESA, dostępnym na stronie http://neo.ssa.esa.int/. Obserwacje NEOs, a w szczególności ich odkrywanie, stały się szczególnie ważne po eksplozji nad Czelabińskiem planetoidy o średnicy ok. 17 m. By przewidywać zjawiska tego typu konieczne jest wykrycie jak największej ilości NEOs, wyznaczenie ich dokładnych orbit w przestrzeni i ocena ewentualnego zagrożenia dla Ziemi. Projekt był wykonywany w okresie wrzesień 2015 — sierpień 2016 (czas trwania: 12 miesięcy).
  • GAVIP-GridComputing. Rozpoczęliśmy pracę nad nowym projektem finansowanym przez ESA o nazwie GAVIP-GridComputing. GAVIP-GC będzie platformą komputerową umożliwiającą efektywne wykorzystanie danych zgromadzonych przez misję Gaia w celach naukowych. Dostęp do danych z misji GAIA będzie zapewniony przez servis GAVIP, który jest już dostępny (http://docs.gavip.science/) i pozwala naukowcom na wymianę algorytmów służących do wyciągania i analizy danych z misji GAIA. GAVIP-GC pozwoli na wzmocnienie potencjału serwisu GAVIP i pomoże rozwiązać problemy z ograniczeniami serwisu, związanymi z brakiem wystarczającej mocy obliczeniowej dla procesów wymagających masowych rachunków.
    W tym celu stworzona będzie sieć ochotników – w ramach projektu BOINC – (https://boinc.berkeley.edu/), która zapewni moc obliczeniową. Czas trwania projektu – 24 miesiące. Nasze Obserwatorium będzie rozwijać całe niezbędne oprogramowanie jako główny kontraktor. Budżet projektu wynosi 200 kEUR.

Obserwatorium (we współpracy z ITTI) brało również udział w projekcie ESA z poza zakresu SSA. Celem projektu Gaia-GOSA było stworzenie serwisu internetowego wspierającego misję kosmiczną Gaia przez koordynowanie obserwacji naziemnych Planetoid Głównego Pasa (MBAs). Wykonany w ramach projektu serwis www działa już od pewnego czasu na stronie http://www.gaiagosa.eu/.